Mevlâna Kimdir?
Mevlana, 1207 yılında; günümüzde Afganistan sınırlarında yer alan Horasan şehrinde doğmuş bir felsefeci, şair, ilahiyatçı ve alimdir. Asıl adı Muhammed Celalettin’dir. Babası Sultanü-l Ulema Bahaeddin Veled, Moğol istilası nedeni ile önce Bağdat, sonrasında ise Konya’nın Karaman ilçesine göç etmiş ve Mevlâna da bu vesile ile Konya’da yaşamaya başlamıştı. Babasından aldığı din, felsefe ve filoloji dersleri ile kendisini geliştirdi ve dönemin Anadolu Selçuklu Sultanı olan Alâeddin Keykubat tarafından yaptırılan medresede ders vermeye başladı. Bu dönemde Mevlâna lakabı kendisine verildi.
Mevlâna Casus Muydu?
Mevlâna, Anadolu Selçuklu Devletinin, son derece kanlı ve karışık bir döneminde yaşamış bir alimdi ve yaşadığı döneme etki eden fikirlere de sahipti. Moğolların Anadolu sınırına dayandığı ve yavaş yavaş Anadolu şehirlerinin düştüğü bu karanlık dönemde, Sultan Gıyaseddin Keyhüsrev’i sorumluluk sahibi olması konusunda uyardığı da söylenir. Mevlana’nın bu dönemde Moğollardan yana bir tavır sergilemesi ise; onun bir Moğol ajanı olduğu iddialarını alevlendiren en önemli nedenler arasında gösterilir. Aslına Mevlana’nın gerçekten Moğollar ile ilgili bir konuda onların tarafında göründüğü doğrudurç Moğollar Anadolu’yu zorlarken Keyhüsrev’in herhangi bir atılımda bulunmak konusunda geç kalması ve sonrasında harekete geçtiğinde ise Moğollara karşı Kösedağ’da aldığı yenilgi nedeniyle, Mevlana; Moğolların Anadolu’ya girmesinin doğru olduğu görüşünü dile getirdi. Moğolların, Anadolu’nun zenginliği içerisinde eriyip yok olacağını öngörüyordu. Aslında bu, o dönem şartlarına uygun, doğru bir kanıydı. Moğol liderlerinin Mevlana’nın sohbetlerine katılması, Mevlana Moğol ilişkileri açısından bu hatalı kanının oluşmasına da neden olmuştur. Moğol liderlerinin bu sohbetler neticesinde Mevlana’nın ilminden etkilendiği bir gerçektir ancak Mevlana hiçbir zaman Moğollar adına çalışan bir casus olmadı.
Mevlana’nın Moğolların Anadoluya hakim olamayacağı hatta bu coğrafyada yok olup gidecekleri öngörüsü, onun ne denli başarılı bir alim olduğunun bir nevi ispatıdır. Nitekim Moğollar, Anadolu’ya girmiş ancak bu coğrafyada güçlerini hiçbir zaman gösteremeden kaybolmuşlardır.
